Poesie del libro Pe tutte ci stèa ameure

La mamma

La màmma é la fémməna ch’ógnìunə də nìuuə a crəìatə

e sàimə chə éssa culləghìatə,

e da quàndə nasciàimə a quàndə cə muróimə

é chélla ch'éma amèa sèmbrə pə próimə.

Ógni mamma tòjjə nu chéurə talmèndə grùossə

ch’a rə figljə j’arpónnə purə n’ùossə:

chéštə tə fa capójjə

ca la mamma pə nu figliə pò murójjə.

Pə dì mamma ja japrójjə la vócca ddu vòldə,

pə ognìunə éssa valə cchjù də nu marə də sòldə.

Ssə ìunə də nìuuə nnə šta vùonə

déndr’a éssa sémbra ca spara nu tùonə;

e ssə šté déndrə a nu lìettə

purə a éssa jə fa malə ru pìettə,

pəcché ci šta l’améurə matèrnə

ch'ognìunə cunsèrva nn’tèrnə.

Pə fa cundènda na mamma s'ara èssə bbónə figliə e fatiatìurə

sənnò la mittə də spallə arru mìurə.

Ara tənajjə nu cèrtə urgógliə pərsuneàlə

chə jə fa sagliə ru mureàlə.

La mamma

La mamma è la donna che ognuno di noi ha creato

e siamo con lei collegati,

e da quando nasciamo a quando moriamo

è quella che dobbiamo amare sempre per prima.

Ogni mamma ha un cuore talmente grande

che ai figli le conserva anche un osso:

questo fa capire

che la mamma per un figlio può morire.

Per dire mamma devi aprire la bocca due volte

per ognuno vale più di un mare di soldi.

Se uno di noi non sta bene

dentro di lei sembra che spara un tuono;

e se sei malato al letto

anche a lei le fa male il petto,

perché c’è l’amore materno

che ognuno conserva in eterno.

Per far contenta una mamma bisogna essere buoni e lavoratori

altrimenti la metti di spalle al muro.

Deve avere un certo orgoglio personale

che le fa salire il morale.

Ru cummərciàndə

Ru məštìerə chə fa fa cchjù soldə é ru cummərciàndə

chəmmuò ssə péuuə tə lòiva purə lə mutandə;

pə vénnətə nu fattə tə n'acconda cìendə e millə

e ssə ndə šté ttìendə tə fròica purə rə capillə.

Ssə cə fé chèasə pàrlanə sèmbrə də tassə,

ma nnə nnumənanə mìe ru rataplassə;

sənnò s'accidənə chə lə mìenə léurə

e rišchianə d'acchiappèa ru malə də chéurə.

Pə fa ru cummərciàndə ja èssə calmə e bbónə figliə

sənnò chə rə crəštəìenə cə fé nu štigliə.

Chi la vò crìuda, chi la vò còtta e chi arrəscallèata

e ssə nə ndìe la paciénza jə la šchiéffə na zambèata.

Ru cummərciàndə é fətèndə e ssə cə indrə tə uàrda mbaccia

e t'armóira gna fa nu cùonə da caccia.

Ssə pə issə simbrə féssa

vàidə gna t'ara accundèa la méssa.

Pùa ssə ssə n'addéuna ca sci nu fətèndə

vàidə ssə tə pò llullójjə dəvərsamèndə.

A dicərə ca ru cummərciàndə sə fa rə sòldə nn’é na bbusciójja:

ci šta nu pruvèrbiə chə cə méttə alla vójja

e dóicə: chi nəgozia s'arrəcchiššə

e chi nò patiššə.

Il commerciante

Il mestiere che fa fare più soldi è il commerciante

perché se può ti leva anche le mutande;

per venderti una cosa te ne racconta cento e mille

e se non sei attento i frega anche i capelli.

Se ci fai caso parlano sempre di tasse

ma non nominano mai la ruberia;

sennò si uccidono con le loro stesse mani

e rischiano di prendere il mal di cuore.

Per fare il commerciante devi essere calmo e paziente

altrimenti con le persone ci fai un mucchio.

Chi la vuole cruda, chi cotta e chi riscaldata

se non hai la pazienza gliela tiri una pedata.

Il commerciante è furbo e se ci entri di guarda in faccia

e ti studia come fa un cane da caccia.

Se per lui sembri fesso

vede come ti deve raccontare la messa.

Poi se si accorge che sei furbo

vede se ti può abbindolare diversamente.

A dire che il commerciante si fa i soldi non è una bugia:

c’è un proverbio che ci aiuta

e dice: chi commercia si arricchisce

e chi no patisce.

L’eməgraziéunə

é ìunə də rə uìe cchjù gravə d’Agnéunə.

A ircənə sàimə cuštrittə

sənnò cə va ru cəndrinə štrittə.

Dalla matóina alla sàira a ji ggərènnə

e cértə vòldə tə vòjjə la uəlójja də irtə a mbènnə.

T'artóirə sèmbrə nzuddəsfattə

e alla casa t'allùccanə apprìessə ru malannə chə tə vattə.

Ssə vùo ca sa cummèddia nnə dìura prassìa

ja vədajjə addònda ja ji fatəìa.

Éma ì rrəccójjə nigrə e amərəchìenə

chə cə fénə patójjə gné rə chìenə.

Chéšta é cólpa də ru Statə italièanə

ch’a cìertə jə fa magnìe dóppia pèanə;

s’accattanə bbəštécchə e fəttóinə

e ci šta chi nzə pó ccattèa manghə lə vóinə.

Ma ssə tuttə lə càusə issənə pərfèttə

avìssəna fatəìe purə rə nzèttə.

A Agnéunə pó sə và nnèndə a zambèatə

bbašta chə sìe chə nghi sci parlèatə,

e quàndə é tiémbə də vutazìunə

ssə cə sé fa t’acchìettə prassé calzìunə.

Pə mmé 1’eməgraziéunə e na piaga sucièalə

chə tə fà rvəndeà gné n’anəmèalə.

Ognìunə vuléssə armanójjə alla própria tèrra

ma a štə cundəzìunə tə càscanə lə vraccia ndèrra.

La famiglia n’zavéssa mé dəsunójjə

e lə sanguə addó naššə ara murójjə.

L’emigrazione

è uno dei guai più gravi di Agnone.

Ad andarcene siamo costretti

altrimenti ci va la cinta stretta.

Dalla mattina alla sera ad andare girando

e a volte ti viene la voglia di impiccarti.

Torni a casa sempre insoddisfatto

e a casa ti lanciano strali e malanni.

Se vuoi che tale cosa non duri tanto

devi vedere dove andare a lavorare.

Dobbiamo andare ad arricchire negri e americani

che ci fanno soffrire come i cani.

Questa è colpa dello Stato italiano

che a cerci gli fa mangiare doppio pane;

si comprano bistecche e fettine

e c’è chi non può comprarsi neanche il vino.

Ma se tutte le cose andassero alla perfezione

dovrebbero lavorare anche gli insetti.

A Agnone poi si va avanti a pedate

basta che sai con chi hai parlato,

e quando è tempo di elezioni

se ci sai fare ti compri parecchi pantaloni.

Per me l’emigrazione è una piaga sociale

che ti rende simile ad un animale.

Ognuno vorrebbe rimanere nella sua terra

ma a queste condizioni ti cadono le braccia per terra.

La famiglia non si dovrebbe mai disunire

e il sangue dove nasce deve morire.

Figliə sénza pòtrə

Lə paréulə chə sə mbara nu citrə appéna nèatə só: mamma e papajə

ddu pərsìunə chə nn’avìssəna mìe mangajə.

Dassə ca la vóita pòrta lə svəndìurə

ci šta chi pèrdə rə ggənətìurə,

e nu uagliéunə, ch’à pərdìutə ru pòtrə chèarə

dóicə: «Mó mə spèarə»!

Ssə r’à pərdìutə quàndə éva quatrarìellə

lə malə 1'avvèrtə crəššènnəjə ru cərvìellə;

quàndə arvènda grùossə e matìurə

sə rèndə cundə ca pə supərà la vóita ja sfunnèa nu mìurə.

La famiglia sə trasfórma, sə scumbónnə, sə dəsuniššə

e ru figliə chə cə capəta patìššə.

T’ìa bbèllə arrassəgnìa

pəcché la vóita é fatta purə də uìa.

Ssə purə nu fattə aššì grùossə t’à culpóitə

t’ìa calmèa sənnò ru chéurə rə tróitə,

e ìa purtà annèndə la vóita gna mègliə pò fèajə

e uìa chə uìa tə n’ìa scurdèajə.

Figlio senza padre

Le parole che impara un bimbo appena nato sono: mamma e papà

due persone che non dovrebbero mai mancare.

Datosi che la vita porta le disavventure

c’è chi perde i genitori,

e un ragazzo, che ha perso il padre caro

dice:«Adesso mi sparo»!

Se lo ha perduto da bambino

il dolore lo avverte crescendogli il cervello;

quando diventa grande e maturo

e si rende conto che per superare la vita bisogna sfondare un muro.

La famiglia si trasforma, si scompone, si disunisce

e il figlio che ci capita soffre.

Ti devi proprio rassegnare

perché la vita è fatta soprattutto di guai.

Se anche un episodio così grande ti ha colpito

devi rimanere calmo altrimenti il cuore si spappola,

e devi condurre la vita come meglio ti riesce

e guaio che guaio lo devi dimenticare.

Frangischə arru cullèggə

Frangischə éva nu ggióvənə nèatə nanzé sfurtunèatə

e a ru cullèggə fu purtèatə.

Mòrta la mamma, štèava chə ru pòtrə e ru tatéunə:

alléura rə purtìernə déndrə a chélla spèciə də prəggiéunə.

Nzə putàiva ššiójjə uàsə mìa

e pə Frangischə évanə uìa,

pəcché jə ləvàvanə la ləbbərtàjə

paréula chə lóchə davéndrə nzéva manghə nnumənajə.

Quàndə vədàiva l’èldrə uaglìunə də juchèa,

jə dəciàiva la còccia ca sə n’éva scappèa.

E pò pənzèava: «Léurə s’éna dəvərtójjə

e jójjə ècchə davéndrə ajja patójjə».

Ru pòvərə Frangischə ménə mìenə chə crəššiàiva

sə n’addunèava ca na bbrutta vóita cunduciàiva.

Lə magnìa fà scóifə

e cə manga sólə ch’acchiappə ru tóifə,

mèndrə 1’èldrə də 1'età majja màgnanə chə na bbəllézza

e tìenə purə la mamma chə jə fèa na carézza.

Pòvərə a mmé ch’ajjə nèatə chə štə sfurtìunə

chə mə fìenə mənójjə la uəlójja də mbènnərmə chə na fìunə.

Cə šta caccàusa chə mə pərséguəta da quàndə sò štèatə crəìetə

e ànəma e chéurə m’à trətìetə.

Tìenghə nu chjuóvə déndrə alla mèndə

e ca m'énə fatta naššə sólə jójjə mə nə pèndə.

Šta bbrutta vóita də cullèggə m’à fatta suffrójjə prassìa

e pènzə ca tuttə štə uìa pə la còccia nnə mmə sə lévanə mìa.

Francesco in collegio

Francesco era un giovane nato un po’ sfortunato

e in collegio fu portato.

Morta la madre, stava con il padre e il nonno:

allora lo portarono dentro quella specie di prigione.

Non si poteva uscire quasi mai

e per Francesco erano guai,

perché gli toglievano la libertà

parola che lì dentro non si doveva neanche nominare.

Quando vedeva gli altri ragazzi di giocare

gli diceva la testa che se ne doveva scappare.

E poi pensava: «Loro si devono divertire

e io qui dentro devo soffrire».

Il povero Francesco a mano a mano che cresceva

si rendeva conto che una brutta vita conduceva.

Il mangiare fa schifo

e ci manca solo che prendo il tifo,

mentre gli altri della mia età mangiano con piacere

e hanno pure la mamma che le fa una carezza.

Povero me che sono nato con queste sfortune

che mi fanno venire la voglia di impiccarmi con una fune.

C’è qualcosa che mi perseguita da quando sono stato creato

e anima e cuore mi ha distrutto.

Ho un chiodo nella mente

e che mi hanno fatto nascere solo io me ne pento.

Questa brutta vita di collegio mi ha fatto soffrire molto

e penso che tutti questi guai per la testa non mi si levano mai.

Vəngènzə ru bbarbìerə

Vəngènzə é nu maštrə də lə còccə

e quàndə taglia rə capillə sémbra ca s’arrambəca ammóndə pə lə ròccə:

fa ssəttèa ngima alla sèggia ru cləìendə

e prima də cumənzèa j’armójra ru mussə, lə récchjə e rə dìendə.

Acchjappa la furbəcétta e cumènza a dəssəgnìa:

ìusa tègliə fənumənìelə

e quàndə ìeššə t’arrassəmigliə minəmə a sèttə òttə anəmìelə.

Ssə tìuuə jə dóicə: «Vəngè accórtamə nanzè sa bbasétta»,

issə tə fa la tunzétta.

Ssə jə dóicə ca tə r’ara accurtèa pə dəròitə

tə fa cértə bbèllə scaléttə a pròitə.

Nə nnə parlèamə sə t’ara fa ru ššiàmbə,

tə gratta la còccia gné quàndə culdəvéssə nu cambə.

Quàndə fəniššə də taglìe, r’ìa bbèllə paghèa

e ndə pò pərméttə də cundəštèa,

pəcché issə dóicə: «Gné mmé ngə nə štìenə də bbarbìerə a ru munnə,

chə sìenə fa də nu məléunə quàdrə unə tunnə,

quàndə mə paghèatə éta èssə cundìendə

chəmmùo v’aggarbə pə na sómma də nìendə».

Vincenzo il barbiere

Vincenzo è un maestro delle teste

e quando taglia i capelli sembra che si arrampica sulle rocce:

fa sedere sulla sedia il cliente

e prima di iniziare gli guarda il naso, le orecchie e i denti.

Prende le forbici e inizia a rovinare:

usa tagli fenomenali

e quando esci assomigli minimo a sette o otto animali.

Se tu gli dici: «Vincenzo accorciami la basetta»,

lui ti fa la tonsura.

Se gli dice che te li deve accorciare dietro

ti fa certe belle “scalette” in pietra.

Non te parliamo se ti deve fare lo sciampo

ti gratta la testa come se coltivasse un campo.

Quando finisce di tagliare, lo devi pagare

e non ti puoi permettere di contestare,

perché lui dice: «Come me non ce ne sono di barbieri al mondo,

che sanno fare di un melone quadrato uno rotondo,

quando mi pagate dovete essere contenti

perché vi sistemo per una somma di niente».

La casétta majja

Da prassìe tìembə só partìutə

e capəllà ìéštrə mə n'ajjə jìutə.

Də té, casétta, mə n'òiva scurdèatə,

é štatə nu turmìendə chə m’archiamèatə

e m’à fatta səndójjə na nustalgiójja,

chə d’arvədértə mə mənìuta la uəlójja.

Ajjə arpənzèatə

a tuttə rə juórnə chə déndrə a té ajjə passèatə:

évanə juórnə də bbəllézza e alləgrójja,

o casétta də rə rəcùordə mójja!

Méuuə vuléssə armənójjə

pəcché déndrə a ssə mìura vùogljə murójjə;

ma ssə sólə t’arvədéssə da lundèanə

ru chéurə mójja vattéssə gné nu pièanə.

Arvədajjə la casa addò ajjə nèatə é n'əmuziéunə:

arpènzə addò m'ajjə missə ru primə calzéunə;

méuə casétta nə mbòzzə armənójjə,

sənnò də fèamə m’ajja murójjə!

Tìuuə pəró mò tə fé vècchja, t’arrignə də nzìettə:

ma pə mé sci sèmbrə mègliə də nu lìettə.

La casetta mia

Da molto tempo sono partito

e lontano me ne sono andato.

Di te casetta mi ero dimenticato

è stato un tormento che mi ha richiamato

e mi ha fatto sentire una nostalgia

che di vederti mi è tornata la voglia.

Ho ripensato

a tutti quei giorni che dentro te ho passato:

erano giorni di bellezza e allegria,

o casetta dei miei ricordi!

Ora vorrei ritornare

perché dentro quelle mura voglio morire;

ma se solo ti rivedessi da lontano

il cuore mio vibrerebbe come un pianoforte.

Rivedere la casa dove sono nato è un’emozione:

ripenso a dove ho indossato il primo pantalone;

ora casetta non posso tornare,

altrimenti di fame devo morire!

Tu, però, diventi vecchia e ti riempi di insetti

ma per me sei sempre meglio di un letto.

L’amóichə də cullèggə

Quànda tìembə émə passèatə nzìembra déndrə a ru cullèggə!

Putassóimə scrivərə nu libbrə e cə vularrójja tìembə sə s’avéssa lèggə.

Jójjə a sé ènnə, tìuuə a quìndəcə, capətèmmə déndrə a chélla prəggéunə

pə mutóivə chə sólə nìuuə e Crištə sapàimə alla pərfəziéunə.

Sə prəghèava, sə studìeva, iva fa ru duvóirə tójja;

a magnìe nu scóifə e uié sə ššióivə mmìesə alla vójja.

Cacché vòlda tə vədàiva štóisə ngióima arru lìettə

chə na mìenə sóprə arru pìettə:

pənzóivə alla chèasa, arrə ggənətìurə

e purə də irtənə, aviššə spacchèatə nu mìurə;

pənzóivə alla uagliéuna chə tənóivə arru pajòjəsə tójja

e də vədérla ógni səcóndə tə mənóiva la uəlójja;

pənzóivə a r’amójcə chə évanə libbərə e sə putévanə dəvərtójjə

mèndrə tìuuə iva suffrójjə.

A štu pundə tə carəcóivə də nìervə e pə sfucartə

chə mmé tə facióivə na partóita a cartə.

Chéštə ch’ajjə dittə tə lə ləggiàiva déndrə alla mèndə

chəmmùo succədàiva a mmé e a tuttə quèndə.

L'ənfanzia 1’émə patìuta

mègliə dittə nə 1'émə canuscìuta.

Pènzə ca n'əspəriénza ascì suffèrta lassa la frìuta

m’affrundèa la vóita na bbèlla nzé c’iajìuta.

L’amico di collegio

Quanto tempo abbiamo passato insieme dentro quel collegio!

Potremmo scrivere un libro e ci vorrebbe tempo per leggerlo.

Io a sei anni, tu a quindici, capitammo dentro quella prigione

per motivi che solo noi e Cristo sappiamo alla perfezione.

Si pregava, si studiava, dovevi fare il tuo dovere;

il mangiare faceva schifo e guai se uscivi in mezzo alla strada.

Qualche volta di vedevo steso sul letto

con una mano sul petto:

pensavi alla tua casa, ai tuoi genitori

e pur di andartene avresti spaccato un muro;

pensavi alla ragazza che avevi al tuo paese

e di vederla ogni secondo ti veniva la voglia;

pensavi agli amici che erano liberi e si potevano divertire

mentre tu dovevi soffrire.

A questo punto ti caricavi di nervi e per sfogarti

con me giocavi una partita a carte.

Questo che ho detto te lo leggevo dentro la mente

perché succedeva a me e un po’ a tutti.

L’infanzia l’abbiamo sofferta

meglio detto non l’abbiamo conosciuta.

Penso che un’esperienza così dura lascia la ferita

ma ad affrontare la vita un bel po’ ci aiuta.

Parlèajə

Nu bbèllə citrə m’é nèatə

nu rəìelə də ru crəèatə.

Énə passèatə du tré ènnə e angàura nə scagna na paréula,

é grùossə gné nu uagljéunə chə va alla schéula.

Chə lə passèa də ru tìembə, ru fattə pruccupèava

e ru mìedəchə m’assəchəròttə ch’éva arrəvìe ru jùornə chə parlèava.

Quàndə pó mənéttə l’étà də la schéula nzə rə tuglìernə

e rə maìštrə na schéula a partə mə cunsəglìernə.

Ji puvərìellə cumənziéttə a capójjə

ca figliəmə pə tutta la vóita éva suffrójjə.

Cchjù o mòjnə r’ajjə fàtta studjéa,

ma méuuə a cacché vójja r’àjja méttə a fatəjéa.

Nə mbarla, ngə sèndə

ma à dərittə də cambèa ugualmèndə.

Só cunvində ca rə maldrattanə e rə tùogliənə ngióirə:

nə nzìenə ca é n’éumə sénza piacióirə!

Jə s’avòira səcchèa la lénga

a chi a diriə mèalə s’arsénga.

Nzə pó sfuchèa, é pruópria nfəlóicə

e chéllə chə jə dètta ru cərvìellə nnə lə dóicə.

É na cundanna, na suffərènza etèrna, nu patəmìendə:

ussìervə, ma nné pìerlə e nné sìendə.

Parlare

Un bel bimbo mi è nato

un regalo del creato.

Sono passati due o tre anni e ancora non pronuncia una parola

ed è grande come un bimbo che va a scuola.

Con il passare del tempo, il fatto preoccupava

e il medico mi assicurò che arrivava il giorno che parlava.

Quando poi arrivò l’età della scuola non se lo presero

e le maestre mi consigliarono una scuola a parte.

Io poverino cominciai a capire

che mio figlio per tutta la vita doveva soffrire.

Più o meno l’ho fatto studiare,

ma adesso a qualche parte lo devo far lavorare.

Non parla, non sente

ma ha diritto di vivere ugualmente.

Sono convinto che lo maltrattano e lo prendono in giro:

ma non sanno che è un uomo senza piaceri!

Gli si dovrebbe seccare la lingua

a chi a dirgli male si lusinga.

Non si può sfogare, è proprio infelice

e quello che gli detta il cervello non lo dice.

È una condanna, una sofferenza eterna, un patimento:

osservi, ma né parli e né senti.

Améurə fənìutə

Tanda tìembə pə canóššərtə e pə cunquəštàrtə,

m’avéssə jutə a fa du partóitə a cartə!

É štèatə tuttə tìembə sprəchèatə,

pəcché dòppə c’émə lassèatə.

Də bbìellə c’énə štèatə póca jùornə,

puó cumənzištə nu talùornə.

Jójjə cərchèava də fartə capójjə ca tə vulàiva bbòinə vəramèndə,

ma ng’arrəscióiva facəlmèndə.

Mə mbəgnìeva, mə sfurzèava, mə frəùova ru cərvìellə,

ma fòrzə pə tté n’òiva tandə bbìellə.

Eppurə fra də nìuuə ci šteàva nanzé d’améurə:

quàndə parlavèamə cə vattàiva fòrtə ru chéurə!

Méuuə tuttə é fənìutə

e ognìunə pə la via sajja sə n’é jìutə.

Quìssə é sólə nu rəcùordə da cangəllèa

ch’a tuttə pó capətèa.

É n’améurə tərmənèatə

e tuttə arvènda gné próima chə də té m'éva n’ammurèatə.

Amore finito

Tanto tempo per conoscerti e per conquistarti,

me ne sarei andato a giocare qualche partita a carte!.

È stato tutto tempo sprecato,

perché dopo ci siamo lasciati.

Di bello ci sono stati pochi giorni,

poi iniziasti a trovare scuse.

Io cercavo di farti capire che ti volevo bene veramente,

ma non ci riuscivo facilmente.

Mi impegnavo, mi sforzavo, mi consumavo il cervello,

ma forse per te non ero tanto bello.

Eppure fra noi c’era un po’ d’amore:

quando parlavamo ci batteva forte il cuore!

Ora tutto è finito

e ognuno per la propria strada se n’è andato.

Questo e solo un ricordo da cancellare

che a tutti può capitare.

È un amore finito

e tutto diventa come prima che mi ero innamorato di te.

Lə mmalə lénghə

Ècch’Agnéunə cóirə chə nə ndìenə pənzìerə pə la mèndə

fìenə rə crətəchèndə.

Specialmèndə lə fémmənə chə nn’énə tandə chə fèa

chə la critəca c’éna cambèa.

Avàšta na mìnəma fəssarójja

ca tuttə sə ndərèssanə də ru uìe tójja.

Štə bbənədéttə fémmənə tìenə la lénga sərpəndóina

e a crətəchìa cumènzanə prima matóina.

E gna sə sìenə arraccundèa ru fattarìellə

chə pə dirrə vùonə sə fruànə purə ru cərvìellə.

Ma nnə lə fìenə sólə lə fémmənə, sàimə tuttə crətəcatìurə

e la fənóimə sólə ssə cə mànnanə a ffà nghìurə.

Pə nu fattə ch’é succìessə

cə sə feà nu prucìessə

e ognìunə c’ajjógnə na frèasə a módə sójja

chə fəniššə də cundanneà ru puvəraccə mmìesə a na vójja.

Lə mmalə lénghə də rə fèttə dəll’èldrə s’éna ndərəssèa

chəmmùo chə 1’undəcèsəmə cumandamèndə nn’ìenə chə cə fèa.

Chi sə fa rə fèttə sójja camba cénd’ènnə,

ma chi sə ndərèssa də cóirə dəll’èldrə r’avìssəna mbènnə!

Le malelingue

Ad Agnone quelli che non hanno pensieri per la mente

fanno i criticanti.

Specialmente le donne che hanno poco da fare

con la critica ci devono vivere.

Basta una minima fesseria

che tutti si interessano dei fatti tuoi.

Queste donne hanno la lingua serpentina

e a criticare cominciano di buon mattino.

E come si sanno raccontare il fatterello

che per dirlo bene si consumano il cervello.

Ma non lo fanno solo le donne, siamo tutti criticatori

e la finiamo solo se ci mandano a quel paese.

Per un episodio che è avvenuto

ci si fa un processo

e ognuno ci aggiunge una frase a modo suo

che finisce di condannare il poveraccio in mezzo a una strada.

Le malelingue dei fatti degli altri si devono interessare

perché con l’undicesimo comandamento non hanno nulla a che fare.

Chi si fa i fatti suoi campa cent’anni,

ma chi si interessa di quelli degli altri lo dovrebbero impiccare.

Vìuuə étə ləttəchìetə... e figliətə?

Cə amavèamə, və vulavèamə bbòinə,

štavamə ləghìetə gné catóinə.

Ru traguardə fu ru spusaliziə

e rə facèmmə chə tanda ggiudiziə.

Primə móiscə tuttə appòštə

pò dòppə cumənzìernə a ššiójjə sətuazìunə cchjù tòštə.

Nascèttə nu figliə

e dəcèttə ru pòtrə: «A mmé t'arrassəmigliə»!

Dalla naššəta də štu uagliéunə

lə càusə nnə ìernə tandə véunə.

Éssa cumənzèttə a pərdójjə ru ggiùdiziə

e chə n'ondrə sə ləvèava rə sfiziə.

Purə issə sə dava da fèa

e solə a truvà lə fémmənə sə məttèttə a pənzèa.

C’arfunnàiva chéll'ànəma nnucèndə

nèata da dìuuə chə la facìernə pə dəvərtəmèndə.

Quìirə citrə, chə cchjù də lórə ddìuuə c'éva arfùoštə,

pə tutta la vóita éva truvèa lə tùoštə.

Crəššènnə, nəscìunə sə nə ndərəssèava

e, sénza capójjə gna sə vóivə, cambèava.

Da ggióvənə abbətèava chə nu parèndə

e ggià éva ru capə dələnguèndə;

nnə vuléva fatəìa, sə drughèava,

sólə la mòrtə r'aspəttèava.

Cólpa də ddu ggənətìurə nguššìendə

chə də ru matrəmòniə e də 1'améurə nn'évanə capìutə nìendə.

Voi avete litigato… e vostro figlio?

Ci amavamo, ci volevamo bene,

eravamo legati come catene.

Il traguardo fu lo sposalizio

e lo facemmo con tanto giudizio.

Primi mesi tutto a posto

poi dopo cominciarono ad uscire situazioni più complicate.

Nacque un figlio

e disse il padre: «A me somigli»!

Dalla nascita del bambino

le cose non andarono tanto bene.

Lei cominciò a perdere il giudizio

e con un altro si levava gli sfizi.

Pure lui si dava da fare

e solo a trovare donne si mise a pensare.

Ci rimetteva quell’anima innocente

nata da due che la fecero nascere per divertimento.

Quel bimbo, che più di loro due ci aveva rimesso,

per tutta la vita doveva trovare ostacoli.

Crescendo, nessuno se ne interessava

e, senza capire come si vive, tirava avanti.

Da giovane abitava con un parente

e già era il capo delinquente;

non voleva lavorare, si drogava

solo la morte lo aspettava.

Colpa di due genitori incoscienti

che del matrimonio e dell’amore non avevano capito niente.

Nnə m’à vulìutə

Pə schèasə ualətà, e nə nzaccə gna succədèttə,

ca na uagliéuna furəštìera m’abbaglièttə.

La uardìettə a tuttə rə pizzə, facìettə nu pèarə e spèarə,

mə pəìecə: a canóššərla mə prəpèarə.

La sàira, quàndə m'éva méttə a durmójjə,

1'ùocchjə sə vulévanə sólə aprójjə;

ru cərvìellə purə issə cumənzèttə a pənzèa

e mə spiaghèava chéllə ch’éva fèa.

Nzə məttévanə d’accòrdə cərvìellə e chéurə,

dəcìettə: «Chéstə é pruópria améurə!».

Spəglìetə, dəcióisə e rèališta

pə vində jùornə nnə la pərdìettə də višta;

anzə, cə ìettə subbətə nzìembra pə vədajjə cchjù o mòinə lə ndənzìunə

e pə dirnə n’andra, mə piaciàiva cchjù chə la ónna nné chə rə calzìunə.

Ma parla auuójjə, zzurrəchəjajja addəmèanə, càusə sèriə e fəssarójjə

la cì, ma quàndə vulémə chiarójjə?

Ru dəscursə fu lunghə e mbəgnatóivə,

ma jójjə mə lə mmaggənèava ca nnə mə vulóivə.

Gna sa ìusa a dicərə: 1'éumə é cacciatéurə

e s’àra mòvərə quàndə lə jədiziə lə dicənə arru chéurə.

Lə paréulə évanə bbèllə e próndə,

fazzəchədé nnə vulìernə ndrèa déndrə a ssa fróndə.

E pə nə mbèrdə cchjù tìembə e fantasójja

chéštə ch’é succìessə 1'ajja acchiappèa pə na fəssarójja.

Ajja šta cchjù cundìendə də próima, anzə cchjù suddəsfattə:

cacché juórnə sə n’ara addunèa ca nu sbagliə grùossə r’à fattə.

Non mi ha voluto

Per caso e non so come successe,

che fui abbagliato da una ragazza forestiera.

La ammirai attentamente, feci un pari e dispari,

mi piace: a conoscerla mi preparo.

La sera, quando dovevo mettermi a dormire,

gli occhi si volevano solo aprire;

il cervello, anche lui, si mise a pensare

e mi spiegava quello che dovevo fare.

Non si mettevano d’accordo cervello e cuore,

dissi: «Questo è proprio amore!».

Spigliato, deciso, realista

per venti giorni non la persi di vista;

anzi, ci andai subito insieme per vedere più o meno le intenzioni

e per dirne un’altra, mi piaceva più con la gonna che con i pantaloni.

Ma parla oggi, circuisci domani, cose serie e fesserie

o ragazza, ma quando vogliamo parlare di noi?

Il discorso fu lungo e impegnativo,

ma me lo immaginavo che non mi volevi.

Come si usa dire: l’uomo e cacciatore

e si deve muovere quando “il giudizio” lo dice al cuore.

Le parole erano belle e pronte

il fatto è che non vollero entrare nella tua fronte (testa).

E per non perdere più tempo e fantasia

quello che è successo lo devo prendere per una fesseria.

Devo stare più contento di prima, anzi più soddisfatto:

qualche giorno se ne deve accorgere che un grande errore ha fatto.

Lə vəzzéuchə

Lə vəzzéuchə, la matóina, s'arrizzanə allə sèttə,

e s'abbìanə purə a na cchjésa addó ci štìenə lə scrèttə.

Pə tutta la jurnèata pènzanə a səndójjə sólə méssə e funzìunə

e cacché vòlda arru maróitə nnə jə štìranə manghə rə calzìunə.

Štə bbənədéttə fémmənə alla cchjésa nə mbènzanə a prəghèajə,

ma vidənə a chi próima la critəca éna fèajə;

e cumènzanə: «Uàrda a chélla chə ru maccatìurə e chélla gónna štrétta

prima də ndrèa jéva affərrà na sajétta».

E pùo pə tutta la méssa éna sparlèajə

e pòvərə prèjətə l'ara suppurtèajə.

Nə nfìenə arpusèa manghə lə madònnə e rə sèndə

e sò capèacə də dicərə ca štìenə vəštìutə mmalamèndə.

Lə vəzzéuchə nn'énə pruópria chə fèa

sənnò purə alla chèasa putissənə prəghèa.

Quàndə dicənə ca nu ggiùvənə alla cchjésa ngə jóimə pə nìendə

də dariə raggéunə só cundìendə:

gna sə cumbòrtanə léurə dənéndə arru Səgnéurə é sbaglìetə,

é manganza də rəspéttə pə chi c’à crəì

Le bigotte

Le bigotte, la mattina, si alzano alle sette

e se ne vanno anche ad una chiesa che reca fenditure sui muri.

Per tutta la giornata pensano solo a sentire messe e funzioni

e qualche volta al marito non gli stirano nemmeno i pantaloni.

Queste donnine in chiesa non pensano a pregare,

ma vedono a chi, per primo, la critica devono fare;

e cominciano: «Guarda a quella con il fazzoletto e la gonna stretta

prima di entrare doveva essere colpita da una malanno».

E poi durante tutta la messa devono sparlare

e povero sacerdote le deve sopportare.

Non risparmiano nemmeno le madonne e i santi

e sono capaci di dire che sono vestiti malamente.

Le bigotte non hanno proprio nulla da fare

sennò anche a casa potrebbero pregare.

Quando dicono che noi giovani in chiesa non ci andiamo per niente

di darle ragione sono contento:

come si comportano loro davanti al Signore è sbagliato

è mancanza di rispetto per chi ci ha creato.

Cə pènzə, la vuléssə, ngə dòrmə

Camənènnə 1'ajjə višta,

sémbra na fəghìura dəsəgnìeta da n'artišta.

La vədìettə angàura pə paricchjə jùornə

e la còccia cumənzèttə nu talùornə.

Scióinə, la səndìettə laməndèa

e m’avvərtóiva ca mə štava pə nnammurèa!

Mə la prəsəndìernə, cə parlìettə

ma chéllə chə vulàiva nnə jə lə dəcìettə.

Pə la prìma vòlda tənàiva paìura də parlèa,

fòrsə caccàusa mə štava pə capətèa.

M’allundanìettə, parlìettə chə r'amóicə

e a ognìunə addumanìettə: «Tìuuə chə nə dóicə? »

«Vajjə apprìessə, dijjə tuttə, fàilə accapójjə

ca tìuuə pə éssa n'arrìeššə a durmójjə».

La sàira, quàndə mə jéttə a méttə arru lìettə,

facìettə vùonə rə pruggìettə;

fazzəchədé la còccia mə dəciàiva: «La vùogliə assulutamèndə»

e mə ggərìeva déndrə arru lìettə gné nu sərpéndə.

Pózz'èssə mmalədittə chi dóicə ca 1'améurə é bbìellə:

ècchə mə sə šta funnènnə ru cərvìellə.

Ru juórnə apprìessə, a éssa jə lə facìettə capójjə

e nu bbèllə «nàunə» m’avìetta səndójjə.

Cə pərdìettə angóra tìembə, nzəštàiva,

ma éssa nnə mə pruópria vulàiva.

C’ajjə pənzèatə, ng’ajjə durmìutə, mə c’ajjə cùottə

e méuuə ajjə armaštə juštə gné nu pəpùottə.

Ci penso, la vorrei, non ci dormo

Camminando l’ho vista,

sembra una figura disegnata da un artista.

La vidi ancora per parecchi giorni

e la testa cominciò una lagna.

Si, la sentii lamentare

e mi avvertiva che stavo per innamorarmi!

Me la presentarono, ci parlai

ma quello che pensavo non glielo dissi.

Per la prima volta avevo paura di parlare,

forse qualcosa mi stava per capitare.

Mi allontanai, parlai con gli amici

e a ognuno chiesi: «Tu che ne dici?»

«Valle appresso, dille tutto, faglielo capire

che tu per lei non riesci a dormire».

La sera quando mi andai a mettere al letto,

feci bene il progetto;

però la testa mi diceva: «La voglio assolutamente»

e mi giravo nel letto come un serpente.

Che sia maledetto chi dice che l’amore è bello:

qui mi si sta fondendo il cervello.

Il giorno dopo glielo feci capire

e un bel no dovetti sentire.

Ci persi ancora tempo, insistevo,

ma lei assolutamente non mi voleva.

Ci ho pensato, non ci ho dormito, mi son preso una cotta

e ora sono rimasto proprio come un pupazzo.

Mercede Di Niro

Mercede Di Niro

Mercede Di Niro

Angiolina Mastronardi

Angiolina Mastronardi

Maria Nicola Mastronardi

Le ndòcce

Domenico Meo
CULTURA POPOLARE